دفتر همکاری‌های علمی و بین المللی

طرح‌های پژوهشی

 

 

مقدمه

شرکتها، نهادها و سازمانهای خصوصی و دولتی به منظور استفاده از توانمندیهای علمی اعضای هیئت علمی مؤسسه و ظرفیتهای آزمایشگاهی آن، میتوانند با عقد قرارداد پژوهشی اقدام به رفع نیازهای تحقیقاتی خود نمایند. در این نوع از قراردادهای پژوهشی، مؤسسه به عنوان مجری و طرف حقوقی قرارداد، اجرای طرح پژوهشی را به یک یا چند نفر از اعضای هیئت علمی توانمند و متخصص در موضوع پژوهشی مذکور واگذار کرده و خود وظیفه نظارت بر حسن انجام کار، انجام هماهنگی‌های لازم بین مدیر و کارفرما و همچنین پیگیری‌های حقوقی و مالی آن را بر عهده دارد.

نحوه شناسایی موضوع طرحهای پژوهشی معمولاً به سه صورت انجام می‌پذیرد:

• - در نوع اول، سازمانها / شرکتها موضوعات مورد علاقه و نیاز خود را به معاونت پژوهشی اعلام کرده و معاونت پژوهشی این موضوعات را به گروه‌ها / اعضای هیئت علمی منعکس میکند.
• - در نوع دوم، معاونت پژوهشی با برگزاری جلسات، تشکیل کمیته‌های مشترک و ... با سازمانها / شرکتها، نیازهای تحقیقاتی آنها را ارزیابی و مورد شناسایی قرار داده و به گروه‌ها / اعضای هیئت علمی اعلام مینماید.
• - در نوع سوم، اعضای هیئت علمی با توجه به سابقه همکاری خود با سازمانها / شرکتها، خود علاقه مندی‌های پژوهشی آنها را استحصال کرده و موضوع را جهت شروع روند اداری عقد قرارداد به معاونت پژوهشی ارجاع می‌دهد.

لازم به ذکر است که اعضای هیئت علمی جهت استفاده از مزایای طرح پژوهشی نظیر کسب امتیاز پژوهشی، برخورداری از حمایت حقوقی مؤسسه، استفاده از امکانات آزمایشگاهی مؤسسه، استفاده از وقت اداری جهت انجام قرارداد و ...، بایستی از طریق معاونت پژوهشی اقدام به عقد قرارداد پژوهشی با سازمانها و شرکتها نمایند. در این حالت مؤسسه (مجری طرح) طرف اصلی قرارداد با این سازمانها و شرکتها، (که از این به بعد کارفرما نامیده می‌شود) بوده و اجرای آن را از طریق یک قرارداد داخلی به عضو هیئت علمی به عنوان مدیر طرح واگذار میکند.

 

تنظیم و ارسال پروپوزال پژوهشی

عضو هیئت علمی پروپوزال پژوهشی را شخصاً و یا از طریق معاونت پژوهشی به سازمانها / شرکتها ارسال میکند. پس از ارسال پروپوزال، مراتب توسط عضو هیئت علمی یا معاونت پژوهشی پیگیری می‌شود تا پس از موافقت و یا درخواست اصلاحات احتمالی مد نظر کارفرما، رویه مربوط به عقد قرارداد شروع شود.

بعضی از نکات بسیار مهم که در پروپوزال بایستی مد نظر قرار بگیرند عبارت است از:

• - شرح فعالیت مراحل پروژه، زمانبندی اجرای مراحل، نتایج مورد انتظار از هر مرحله، هزینه‌های هر مرحله و زمان پرداخت آنها توسط کارفرما به روشنی و صراحت در پروپزوال بیان گردند.
• - در تخمین هزینه‌های طرح پژوهشی، هزینه‌های مربوط به مالیات پیش بینی گردد.
• - در تخمین هزینه‌های طرح پژوهشی، هزینه‌های مربوط به بالاسری مؤسسه برابر با 10 % کل مبلغ قرارداد پیش بینی گردد.
• - مدیر موظف است درصورتیکه اجرای طرح نیاز به استفاده از تجهیزات و امکانات مؤسسه داشته باشد، نظر مساعد واحدهای مربوطه را گرفته و همچنین هزینه مربوط به استفاده از این امکانات را در هزینه طرح پژوهشی خود محاسبه نماید.
• - با توجه به معافیت فعالیتهای پژوهشی از کسورات بیمه، جهت جلوگیری از مشکلات احتمالی در آینده، پژوهشی بودن فعالیت در پروپزال ارائه شده به صراحت بیان گردد.
• - همکاران طرح پژوهشی در پروپوزال قید شده و موافقت آنها و همچنین کارفرما کسب گردد.
• - در صورتی که اجرای طرح پژوهشی منجر به ایجاد یک دستگاه / ایده خلاقانه و فناورانه گردد، موضوع نحوه تقسیم و اعطای مالکیت معنوی به صراحت و روشنی بیان گردد. پیشنهاد می‌شود، برای دستگاه‌ها / ایده‌های فناورانه که به صورت پیش بینی نشده ممکن است در طول اجرای طرح تحقیقاتی تولید شود نیز تمهیدات لازم از قبل اندیشیده شود.
• - در صورتی که در طی اجرای پروژه تجهیزاتی خریداری شود و یا طرح منجر به ساخت یک دستگاه گردد، مالکیت نهایی آنها توسط مؤسسه یا کارفرما در متن پروپوزال بیان گردد.

 

تنظیم قرارداد پژوهشی

پس از کسب موافقت کارفرما با متن پروپوزال پیشنهادی، یک قرارداد تحقیقاتی مابین مؤسسه و کارفرما منعقد میگردد. متن قرارداد میتواند با استفاده از فرمت پیشنویس قرارداد مؤسسه و یا کارفرما تنظیم شود. متن نهایی قرارداد به ویژه در صورت استفاده از متن فرمت پیشنویس کارفرما، توسط معاونت پژوهشی به دفتر حقوقی مؤسسه جهت بررسی و تایید ارسال میگردد. در صورت کسب رضایت طرفین، مؤسسه تضامین لازم برای قرارداد را به کارفرما ارائه خواهد کرد. پس از عقد قرارداد با کارفرما، مؤسسه مسئولیت اجرای طرح را طی یک قرارداد داخلی به عضو هیئت علمی خود واگذار مینماید. لازم به ذکر است که از نظر مؤسسه، مدیر طرح تحقیقاتی مسئول مستقیم اجرای آن شناخته می‌شود و مؤسسه ضمانت‌های لازم را جهت اجرای مناسب و قابل قبول طرح از وی اخذ خواهد کرد. چنانچه کارفرما درخواست برگرداندن مبلغ مربوط به تضمین قرارداد را نماید، مؤسسه مجاز است از بودجه قرارداد (که قبلا توسط کارفرما به حساب مؤسسه واریز کرده است) و یا حقوق و مزایای مدیر مسئول، نسبت به پرداخت مبالغ ضمانت نامه‌های صادره به کارفرما اقدام نماید.

در متن نهایی قرارداد، مشابه با متن پروپزوال، موارد مهم نظیر برخی از نکات زیر به روشنی بیان گردند:

• - در مبلغ نهایی قرارداد کسورات قانونی (نظیر بالاسری، مالیات و بیمه) در نظر گرفته شود.
• - مراحل زمانی انجام کار قید گردد.
• - موعد زمانی پرداخت هزینه‌ی انجام مراحل طرح (پرداخت قبل یا بعد از انجام مراحل)، پیش پرداخت، مبلغ ضمانت حسن انجام کار و ... به روشنی بیان گردند
• - زمان ارائه گزارش نتایج پیشرفت مراحل کار توسط مدیر به کارفرما، نحوه و مدت زمان مجاز برای تایید گزارش توسط کار فرما قید گردد.
• - در حین انجام قرارداد، ممکن است مدت زمان، هزینه کل، و شرح فعالیت مراحل پس از کسب رضایت طرفین تغییر نماید. نحوه انجام این گونه از موارد، در متن قرارداد پیش بینی گردد.
• - موضوع مالکیت معنوی در صورت تولید و ایجاد دستگاه / ایده خلاقانه و فناورانه (پیش بینی شده و غیرقابل پیش بینی) به روشنی بیان گردد.
• - در صورت ساخت دستگاه، طرف نهایی واگذاری محصول ساخته شده و تجهیزات خریداری شده  (مؤسسه و یا کارفرما)  در متن قرارداد قید گردد.
• - نحوه رفع و رجوع اختلاف احتمالی بین مدیر و کارفرما قید گردد.
• - جریمه‌های احتمالی برای تاخیر در انجام وظایف توسط مدیر و یا کارفرما در متن قرارداد پیش بینی گردد.

 

انجام قرارداد طرح تحقیقاتی

مدیر طرح موظف است گزارش پیشرفت مراحل طرح را به طور منظم و طبق زمانبندی قراداد جهت ارسال به کارفرما، به معاونت پژوهشی ارائه دهد. مدیر طرح موظف به رعایت دقیق زمانبندی و همچنین مسئول کیفیت انجام کار و کسب رضایت کارفرما است. وظیفه کنترل زمانبندی انجام مراحل و کیفیت انجام آن بر عهده معاونت پژوهشی میباشد. در صورت هر گونه تاخیر، مدیر طرح موظف به توجیه مورد و کسب رضایت کارفرما میباشد. در صورت بروز اختلاف و یا مشکل، معاونت پژوهشی میتواند جلساتی را برای هماهنگی و رفع مشکل بین کارفرما و مدیر طرح برگزار کند.

پس از واریز هزینه‌های انجام طرح توسط کارفرما به حساب مؤسسه، امور مالی مؤسسه موظف است پس از کسر کسورات قانونی، مبالغ مربوطه را به حساب مدیر طرح واگذار کند.

لازم به ذکر است که در حال حاضر طرح‌های پژوهشی مشمول معافیت مالیاتی میشوند و کارفرما در پرداخت وجوه مالی به مؤسسه نباید مالیات کسر کند.

 

خاتمه قرارداد

پس از انجام تمامی مراحل طرح و ارسال گزارش نهایی و تایید کارفرما، روال اداری-مالی خاتمه قرارداد شروع خواهد شد. برای این منظور، درخواست اختتام طرح توسط مدیر به معاونت پژوهشی ارسال می‌شود.

معاونت پژوهشی نیز طی نامه ای درخواست فوق را به کارفرما انعکاس میدهد. کارفرما طی مکاتبه با بیمه تامین اجتماعی، درخواست صدور مفاصا حساب نموده و رونوشت آن را به معاونت پژوهشی ارسال میکند. با توجه به قوانین موجود و پژوهشی بودن طرح، انجام مفاصا حساب بدون هزینه است. معاونت پژوهشی با توجه به نامه مذکور، پیگیری روند اداری مفاصا حساب و دریافت آن را انجام خواهد داد. در صورت دریافت مفاصا حساب، کارفرما اقدام به تسویه حساب نهایی و آزاد کردن مبالغ مربوط به حسن انجام کار مینماید.

همچنین لازم به ذکر است که متن قرارداد و پروپوزال، بایستی به گونه ای تنظیم شود که پژوهشی بودن آن را برای بیمه روشن نماید. تاکید بر پژوهشی بودن طرح در متن پروپوزال و قرارداد ضروری است. همچنین استخراج مقاله و یا تالیف کتاب در متن قرارداد و پروپوزال میتواند در این زمینه کمک نماید. با این وجود، مرجع نهایی تشخیص این موضوع، سازمان تامین اجتماعی است. سازمان تامین اجتماعی مجری حقیقی قرارداد را از کارفرما استعلام مینماید (مؤسسه مجری حقوقی قرارداد است). در صورتی که این سازمان تشخیص دهد که قرارداد پژوهشی نیست،  بر آن کسورات بیمه ای معادل 67/16% کل مبلغ قرارداد اعمال خواهد نمود که پرداخت آن بر عهده مدیر طرح است. در این صورت، مدیر میتواند در دادگاه نسبت به این موضوع شکایت نماید. مؤسسه وظیفه پیگیری حقوقی و استخدام وکیل جهت دفاع از مدیر طرح را بر عهده دارد. در صورتی که این شکایت به نتیجه نرسد، مدیر طرح باید مالیات مذکور را پرداخت نماید.

لازم به ذکر است که در صورت بروز اختلاف در وسط انجام طرح، با توجه به متن قرارداد طرفین میتوانند با برگزاری جلساتی و کسب رضایت طرفین اقدام به خاتمه قرارداد پیش از اتمام آن نمایند. لذا لازم است پیش بینی‌های لازم برای این مورد در متن قرارداد گنجانده شود.

مدیر طرح متعهد است گزارش پایانی قرارداد را به تعداد و فرمت تعیین شده در قرارداد جهت ارسال به کارفرما به معاونت پژوهشی ارائه دهد. همچنین مدیر طرح بایستی یک نسخه از گزارش نهایی قرارداد را به همراه فایل الکترونیکی آن جهت ثبت در بایگانی به معاونت پژوهشی ارائه دهد.

 

راهنما و فرم ها:

1. راهنما و روند اجرای طرح‌های پژوهشی برون دانشگاهی

2. ابلاغیه طرح پژوهشی برون دانشگاهی

3. قرارداد داخلی مجری با مدیر طرح‌‌های برون دانشگاهی

4. تعهد نامه مجریان طرح‌های پژوهشی برون دانشگاهی

5. صورتجلسه ارزیابی نهایی طرح پژوهشی برون دانشگاهی